Karrika 144. 2010eko azaro-abendua

Karrika 144. 2010eko azaro-abendua

2010/11/12 | Karrika

Larrazkeneko bisitariak

Gure inguruneko paisaiak marroi, gorri eta hori kolore ikusgarriez jantzi ondoren, zuhaitzak biluztu dira jada eta gure Xabier karrikako egoitzan bisitariak etorri zaizkigu larrazken parte honetan.
Lehenbizi Joseba Tapia heldu zitzaigun urriaren erdialdera “Ta tumba eta tira” haren azkeneko lanaren berri emateko. Dendara hurbildu eta karlista eta liberalen arteko istorioak biltzen dituen diskoaren ingurukoak azaldu zizkigun, baita doinuren bat jo ere. Eskerrik asko Joseba eta hurrengo arte!!
Azaroaren amaiera aldean, berriz, Xabier Amuriza etorriko zaigu “Euskara batuaren bigarren jaiotza” bere liburuaz solasteko Iruñeko Hizkuntz Eskolako kideekin elkarlanean antolatutako hitzaldian. Hitzaldia Hizkuntza Eskolak Caldereria karrikan duen aretoan izanen da azaroaren 25ean arratsaldeko 19:00etan. Gonbitea luzatuta dago.

Plazera izan da bi sortzaile horiek gurean izatea eta espero dugu hemendik aitzina ere beste batzuk etorriko zaizkigula. Bitartean guk aitzina jarraitzen dugu gure eguneroko zereginekin eta, urtero legez, Eguberriei begira prestatutako euskal produktuen katalogoa helarazi dizuegu Karrikaren ale honekin batera; euskal produktuen eskaintza oparoa Olentzerok kontuan hartzeko modukoa.

Eta katalogoarekin batera, Iruñerriko Establezimendu Euskaldunen errolda berritua ere jaso duzue; erosketak euskaraz egiteko aukera eskaintzen diguna. Zerrenda eguneratu dugu, baina establezimendu euskaldunen bat ezagutu eta bertan ikusten ez baduzu, biziki eskertuko dizugu jakinarazten badiguzu. Ados?

Ahaztu baino lehen, Zorionak Mintzakide egitasmoko partaide guztioi Euskalerria irratiaren Larreko sariagatik.

Eguberri on guztioi eta ongi hasi urte berria!!!


Joseba Tapia

Joseba Tapia Xabier jaitsierako 4. zenbakian dugun Karrikiri euskal dendan bisitari izan genuen pasa den urrian “TA TIRA ETA TUNBA” haren azkeneko lana aurkezteko. Harekin solasteko aukera izan genuen eta lan berriaren inguruko hainbat kontu azaldu zizkigun.

“TA TIRA ETA TUNBA” azken gerrate karlistaren soinuaren erakusgarria den lana da. Zertan gauzatzen da soinu hori? Zer aurkituko du jendeak disko honetan?
Soinu banda bat, txaranga bat, martxa militar bat aurkituko du diskoaren barruan. Baina ez hori bakarrik. Euskaldun batzuk beste batzuen kontra aurkituko ditu bertsotan serio. Garai bateko Euskal Herria. Batzuek tradizioa eta beren bizimodua gorde nahi dituztenak haginka. Beste batzuek gizarte bera modernizatu nahiko luketenak eta komertzioa eta urbea maite dituztenak. Batzuen kexua apaizeria armak hartuta dabilela tiroka. Erlijioak ez duela hori agintzen. Kulpa guztia apaizek dutela, “esku batian estola eta bestian pistola” Besteen purrustada diruari lotua doa; diruaren truke doazela gerrara liberalak. Beraiek, karlistak boluntarioak direla! Kolore askotako uniformeak eta txapelak. Txapela zuriak, Txapela gorriak,… Hasierako bertsoak gerra hasi aurrekoetan elkarren kontrako irain, ironia, burlaz beteak. Gerra aurrera doala idatzitakoetan deskripzio eta egoera dramatikoagoak ageri dira.

Ez da lehen aldia gerra giroan murgiltzen zarela. “Agur Intxorta maite” diskoan ere garai bateko kantuak ekarri zenizkigun gogora. Eta zuk bezala beste hainbat euskal taldek ere joera hori erakutsi dute azken aldian. Zer dela eta atzera begiratze hori?
Gure lana horixe delako; gure folklorea, gure kantu tradizionala ezagutzea beharrezkoa dugu. Hori da gure ikasketen lehenengo atala. Gero garai hura gogoratzeko hainbat arrazoi egon liteke; ondare baten berreskuratze soila  edota helduleku gehiago izan lezake. Adibidez,  gaurko gizarterako terapia bat, balsamo bat lupa bat,…   ikasketa, koinzidentzia, kritika,… Bestalde tradizioa ezagutzeko zailtasunak egon litezke. Batzuetan bildu ere egin behar izan dugu. Hiru trukurekin horretan aritu ginen. Kasu honetan ere horrela gertatu da. Besteek bildu eta argitaratutako liburuetatik atera eta kantu bihurtu ditut bertso eder hauek.

Aipatu duzu diskoa honekin orduan gertatutakoa argiago ikusteko parada izan duzula. Zer nabarmenduko zenuke diskoaren bidez ezagututakoaz?
Gobernukoei eta karlisten buruei bost axola zitzaizkiela foruak eta euskaldunen kezkak. Engainatuak izan zirela euskaldunak behin eta berriz. Diskoaren azken kantua karlisten alde borrokan ibilitako batek horrela kontatzen du negarrez; poltsa eta diruak bildu dituzten arte beraietaz baliatu zirela eta gero eskapatu zirela gizon ondrosoak bertan gelditu zirela deskalabrosoak. “Gu zenbat gehiago hil horiek kantari…”, “Engañatu ginduzen joateko mendira…”

Bestela, teknikoki kantuak idazteko abilezia ezagutu dut disko honetan; errepika eta lelo eder eta sarkorrez, bertso eta koplak idazteko abilidadea. Lehengo bertsoetatik hartutako zatiak, metafora dotoreak “ nola dan oran deskubritu da soka faltsuen amarra zure ezpatak ebakiko du ez zaio falta indarra”…,  “galbai zahar baten itxuran dago granada zuloz josia”,…

Irailean kaleratu zenuen diskoa, baina lehentxeago hasi zinen emanaldiak eskaintzen han eta hemen. Zer moduzko harrera egin dizu jendeak? Hurbildu al zaizu inor aspaldiko garai horietako oroitzapenak gogora ekarriz?
Bai ia herri orotan kontatu didate garai hartako konturen bat. Hernanin adibidez karlistek udaletxea nola zartatu zuten. Hernani liberala izanik, ekainaren 2an nola ospatzen zuten liberalen eguna. Martxa bat bazutela gainera, gaur Hernaniko martxa esaten diotena. Andoainen liburu baten aurkezpenera gonbidatu ninduten garai hartako kantu bat kantatzeko. Liberalak nola etorri ziren Donostiatik ofentsiban eta zenbat hildako eragin zituzten eta zenbat baserri erre zituzten. Zugarramurdin karlisten nondik norakoak, lekuak eta mugimenduak azaldu zizkidaten… Esango nuke jendeak oso gustura entzuten eta gogoratzen dituela garai hartako kontuak eta kantuak.

Disko honetarako zenbait musikariren kolaborazio izan duzu kutsu militarragoa edo emateko asmoz, ezta? Zer moduz?
Bi banda osatu ditut; karlisten banda eta liberalena. Nahiz eta instrumentazio aldetik nahiko berdintsua den ñabardura eta detaile batzuek markatzen duten ezberdintasuna. Ez dakit garai hartan ze nolako musika egingo zuten. Nik irudikatu egin dut garai hartako euskal herria soinu tipo horrekin. Herri orotan musika banda  egongo zela pentsatu dut. Banda militarrak ere izango zirela esango nuke. Kantu gehienei musika neronek jarri diet nahiz eta nire asmoa beraien melodiak errekuperatzea izan. Hogeitabi kantuetatik sei doinu orijinalak dira.

Laster zabalduko dira Durangoko Azokaren ateak eta bertan izanen dira euskal liburu eta diskoen nobedade guztiak. Azken urteotan eztabaida sortu da euskal kulturaren baitan azokaren nondik norakoaren inguruan (kulturaren merkantilizazioa, euskarazko liburu eta diskoen tokia…). Zer iritzi duzu honen inguruan?
Euskarazko produkzio eta nobedadeen tokia beharko lukeela pentsatzen dut nik ere. Oso murritza delako guk ditugun promoziorako aukerak. Irrati, telebista, liburudenda disko denda, guztietan ia ez gara agertzen. Disko liburu azoka bat edukiko eta bertan erdara sartu da indar handiz eta geroz eta toki gehiago hartzen du. Nik diskriminazio positiboa egingo nuke euskararen onerako. Erdarak ez du horren beharrik. Mila aldiz txertatuago eta promozionatuago dago gure gizartean. Jende euskaldunak erdaraz irakurtzen du gehiena. Erdal musika entzuten du ia erabat. Beharko du euskal produkzioak  bultzadaren bat pixka bat orekatzeko.

Nola ikusten duzu euskal musikaren panorama?
Ilun.  Gure lanak geroz eta txikiagoa den militantziak babesten du eta erdaldunen ondoan ez dugu zer eginik. Uzten diguten aukera bakarra gure lanak itzultzea da eta gero premioren bat tarteka isilik eta pozik gera gaitezen.

Diskoaren aurkezpen kontzertuak eskainiko dituzu bolada batean, baina ba al duzu bestelako proiekturik esku artean?
Burua disko honen aurkezpenean daukat. Ez badut nahikoa saltzen zailagoa izango da beste proiektu bat argitaratzea. Hala ere laster hurrengo diskoa nondik nora sortu edo osatu pentsatzen hasiko naiz. Nire helburua kantutegi berri bat antolatu, musikatu eta kantatzea izango da. Disko on bat egin nahiko nuke ahalko banu. Hori da nire ametsa eta nire lanbidea.

 Loiolako hegiak eta euskaldunonak

Imanol Miner Aristizabal. Hizkuntza Teknikaria

Aurtengo martxoaren 11n, beste hiru lankiderekin Martin Ugalde Kultur parkeko aurkezpenean izan nintzen arren, urrian ekin diot  Imanol Muruak idatzitako Loiolako Hegiak liburuaren irakurketari. Liburu gomendagarria da, herri honen garapenak eta etorkizunak arduratzen duten edonorentzat, zeinahi joera / partidu politikotakoa izanik ere, seguru topatuko baitu (h)egiren bat han edo hemen.

Berria eta Elkar, Euskal kulturgintzako bi izen haundi elkartu dira liburua argitaratzeko. Lan eskerga egin du egileak ere, xehe-xehe guztia arakatu eta liburua modu irakurterraz eta argian paratzeko. Eta lan eskerga egingo zuten ziur, Loiolako elkarrizketetan adostasun bila jardun zuten ordezkari politikoek ere.

Azken hauek Euskal Herriaz jardun zuten, bere izaeraz solastu ziren, bertako erakundeak, bertako hiritarrak, hauen eskubide eta betebeharrak, etab, izan zituzten mintzagai. Eta inoizko adostasun mailarik aurreratuenetara iritsi bide ziren, erabaki eskubidearen gainean, lurraldetasunaren gainean, eta orobat, herri honetan demokraziaren garapenaren gainean. Tartean, hizkuntzarekin zerikusia zuten edukiak ere adostu bide zituzten, euskararen ofizialtasuna Nafarroako erkidego osora hedatzeko konpromisoaren inguruan. Puntu honetara mugatzen da hizkuntza edukiei dagokien adostasuna.

Eta irakurle euskaldunari, euskaraz bizitzeko hautua egina duenari, halako batean begiak bete-betean zabaltzen zaizkio, ohartzen delako ordezkari politikoen ikuspegi faltaz eta jabetzen delako erdietsitako adostasunaren eskasiaz, herri euskaldunak bere garapenerako beharrezko dituen gutxienekoak ez baititu bermatzen.

Euskaldun baten begietatik, euskararen ofizialtasuna Nafarroako erkidegoaren eremu osora hedatzea desiragarria izan liteke, hiztunen, hizkuntza komunitatearen eta hizkuntzaren beraren garapenaren mesedetan urratsak emateari dagokionean; hizkuntzaren auzia, ordea, hankamotz doa beste honi heldu ezean: zer da Hego Euskal Herrian ofizialtasunaz ulertzen duguna? Eta galdera horrek, Nafarroaren eremua gainditzen du, gainerako herrialdeetan indarrean dauden legediek ez baitute hizkuntzen eta hiztunen elkarbizitza elikatzen, ez daude-eta berdintasun printzipiotan oinarrituta. Gatazka iturri dira eguneroko bizitzan eta horrek, hizkuntzaren eremuan, lehen eta bigarren mailako hizkuntzak / kulturak eta hiztunak / herritarrak sortzea ekarri du ondorio gisa. Informazio gehiago behar duenak, Behatokiaren urteroko txostenetara jo besterik ez du.

Espainiako 78ko Konstituzioaren 3. artikuluak, gaztelania / espainiera erabiltzeko eskubidea eta ezagutzeko derrigortasuna jasotzen ditu; euskararentzat, bere eremuan lege-parekatzearen inguruan adostasunak bildu ezean, liburu honetan azaltzen diren ordezkari politikoak ez dira hiztunen, herrien eta hizkuntzen elkarbizitzaren norabidean ariko, eta beraz, aipatu akordioek, gatazka iturri izaten jarraituko dute.

Hau esanda, ez nuke nahi hizkuntzak derrigorrez ikasi beharra jasoko duten legeen defentsarik egin,  aukeran, aipatu konstituzioaren delako artikulu horren berridazketa bat nahiago nuke-eta,  guztion osasunaren mesederako. Baina nago, bataila hori,  beste herriekin berdintasunean, euskaldunok bizi dugun auto-ukazioa gainditu eta nazio-linguistiko gisa gure boza artikulatzen dugunera arte ez dela libratuko… horra gure hegiak eta egiak.

Karrika 143. 2010eko urria

Karrika 143. 2010eko urria

2010/09/26 | Karrika

lamien orrazia

Lamien Urrezko Orrazia Karrikarentzat

Hau da hau udazkena behar bezala hasteko modua!! Izan ere, pasa den irailaren 23an oparitxo ederra ekarri baitzigun larrazkeneko haizeak. Zaldiko Maldiko Iruñeko elkarteak urtero banatzen duen Lamien Urrezko Orrazia saria jaso baitzuen 2.300 etxe baino gehiagotara banatzen dugun Karrika aldizkari honek, Nafarroako euskarazko hainbat hedabiderekin batera. Hori ohorea gurea!
Ziurrenik jakinen duzuen moduan, Zaldiko Maldiko elkarteko kideek euskararen alde eta kontra ari direnei erreparatu eta lehenengoei “Lamien Urrezko Orrazia” eta bigarrenei, aldiz, “Asto Masto” ematen die urtero. Bada aurten euskararen aldeko lana kontuan hartzerakoan, saria Nafarroako euskarazko hedabideei ematea deliberatu dute eta horien artean, gure Karrika aldizkariari. Euren esanetan “urte sail luzean egindako lana eta une honetan, diru-laguntza ofizialik gabe, aurrera ateratzeko egiten ari diren ahalegina” kontuan hartu dute eta guk, jakina, pozez hartu dugu berria. 

Egia esateko, esku artean duzuen Karrika aldizkari hau ez da ohiko hedabidea, gure elkartearen buletina baizik, baina biziki estimatzen dugu gurekin ere gogoratu izana eta ibilbide luzeko beste hedabideekin batera saria partekatzea: Guaixe, Belaixe, Ttipi Ttapa, Xorroxin irratia, Xaloa, Karrika, Xuka, Zorrokaria, Pulunpe, Esan- erran, Mailope, Euskalerria Irratia, Aralar Irratia, Irati Irratia, Karrape Irratia, Nabarra… Guztiei zorionak!!
Eta saria jaso eta behar bezala ospatzeko, argazkian ikusten ahal duzuen moduan, egun horretan, hilaren 23an, Zaldiko Maldiko elkartean elkartu ginen aipatu hedabideetako ordezkariak eta festa giro politaz gozatzeko aukera izan genuen. Ea elkarrekin egoteko ez den azken aldia izaten!
Eskerrik asko berriro Karrika egiten dugun guztion partetik!!
Oharra: guk ere oparitxoa egin nahi dizuegu zuei eta urriaren 19an Xabier karrikako gure dendan eginen dugun Joseba Tapiaren azken lanaren aurkezpenera gonbidatu nahi zaituztegu. Aurrerago emanen dizkizuegu xehetasun gehiago gure web orri edo Twitter sarean (bai, Karrikiri hasi da jada txioka!!)

 

Eraite

Eraite

Iruñean 2009ko ekainean sortutako talde gaztea dugu Eraite. Metal musika jotzen dute eta, hasi berriak badira ere, soinu indartsua erakusten dute euren lehenengo maketan. Heldu den urriaren 17an Atarrabiako Paz de Ziganda ikastolak antolatutako Nafarroa Oinez festan ariko dira.

Noiz eta nolatan bururatu zitzaizuen taldea sortzea? Zer moduz joan zaizue orain arte?
2009ko ekainean Aitor eta Enekok aurreko proiektua bukatu ondoren, talde berri bat osatzea erabaki genuen. Ekainean bertan Asier taldean sartu zen, lehenengo bertsioekin hasiz. Taldea osatzeko jende bila jarraitzen genuen bitartean, lehenengo konposizioak agertu ziren. Abeslariak ez zirenez agertzen, Aitor hasi zen abesten, eta taldearen erantzun positiboaren aurrean, hala jarraitzen du. Gitarra joleari dagokionez, zenbaitekin frogatu eta gero, Iosu taldean sartu zen, taldearen eraketa itxiz.

2010eko maiatza arte maketa prestatzen egon ginen, abestiak eta letrak konposatzen, eta honen grabaketa amaitu ondoren zenbait kontzertu jo izan ditugu tabernetan eta herriko festa ezberdinetan. Oso gustura gaude, egindako lanaren emaitzak disfrutatzen ari garelako.

Maketan soinu indartsua erakusten duzue. Zeintzuk dira zuen eraginak?
Hainbat metal talde ditugu gustuko. Eragin nabarmenena agian Euskal Herriko taldeena da (Su ta gar, Latzen, S.A…) hurbiltasunarengatik batez ere. Halere atzerriko talde ezberdinengandik ere jaso dugu eragina (Machine Head, Pantera, In flames, Bullet for my Valentine… esate baterako).
Agerian da metala dela entzuten dugun musikaren portzentajerik handiena, baina hala ere beste musika estilo batzuk entzuten ditugu: Funky, Rock, Ska, Reggae…

Hasi berriak zarete, baina jada zenbait kontzertu eskaini dituzue. Zer moduz jendearen harrera? Kontzertuak lortzeko aukerarik izaten ari al zarete?
Gaur egungo metalaren egoera ez da orain dela 10-20 urte bezalakoa. Musika estiloen modak aldatuz doaz, gaur egun metalak ez du lehen bezainbeste jarraitzaile eta hori nabarmena da. Halere ez dezakegu kexarik izan, eman ditugun kontzertu guztietan jendea animatua egoten da eta giro ona sortzen da.
Kontzertuak lortzeko maketa taberna eta gaztetxe ezberdinetara bidali edo eraman dugu, eta interneten bidez ere lortu ditugu batzuk. Gainera, urriaren 17an Nafarroa Oinezean jotzeko aukera eman digute, eta ziurrenik joko dugun kontzerturik garrantzitsuena izango da.

Maketako kanta guztiak euskaraz egin dituzue. Zenbait taldek gaztelaniara edota ingelesera jotzen dute publiko zabalagoa edota oihartzun handiagoa lortzeko asmoz. Zergatik erabaki zenuten zuek euskaraz aritzea?
Hizkuntzarena ez dugu inoiz pentsatu zergatik aukeratu dugun euskara, gaztelaniaz metala ez dugu ia entzuten (ez zaigu gehiegi gustatzen), eta ingelesa agian urrunegia sentitzen dugu. Azkenean denok Euskal Herrian hazi gara eta gehien entzun dugun musika euskalduna da (Negu gorriak, Berri Txarrak, Urtz, Anestesia…). Gainera joaten garen kontzertu askotara euskal taldeek emanak dira, beraz beti gure musika euskararekin identifikatu dugu.

CD-en kopia piratekin eta batik bat internetekin musikaren mundua zailtasunak dituela esaten du hainbatek, baina, aldi berean, teknologia berriak ongi erabiliz gero, aukera berriak ere zabaltzen direla ezin ukatu. Nola dakusazue musika panorama?
Azken hamarkadan izugarrizko aldaketa izan da musikaren munduan, batez ere teknologia berrien agerpenarekin. Zenbait talde eta musikari ezagun kexatzen dira honengatik (agian gutxien kexatu behar direnak), baina gure ustetan hau ez da okerrerako izan, onerako baizik. Hasten ari garen taldeek aukerak eta laguntzak izan ordez, oztopoak ditugu gehienetan, eta honetarako internet oso erabilgarria suertatzen zaigu. Aukera paregabea aurkitzen dugu gure musika ahalik eta jende gehienari zabaltzeko.

Eta euskal musikari dagokionez, zer deritzozue? Ongi ikusten al duzue gure musikaren egoera? Eta Nafarroari dagokionez?
Euskal musika orokorrean ongi ikusten dugu, maila handiko taldeak aurki ditzakegu musika estilo guztietan, eta ez soilik eragin lokala dutenak, baita eragin nazionala eta internazionala dutenak ere.
Hala ere, metalari dagokionez, egoera nolabait maldan behera dago. Talde ugari aurki daitezkeen arren, orain ditugun erreferente nagusienak 80-90eko hamarkadan sortutako talde berberak dira. Beraz, ez da taldeetan berrikuntza handirik ematen, talde berriei ez zaie aukera gehiegirik ematen eta, honen ondorioz, batzuk desagertzen dira edota talde berriak eratzea erabakitzen dute aukera berri bat izateko.

Jada maketa bat duzue karrikan eta horrekin ezagutzera ematen ari zarete. Ba al duzue bestelako proiekturik esku artean? Diskorik ateratzeko asmorik?
Orain kontzertuetan zentratuak gaude, entsaioak horretara bideratzen ditugu, eta gauza berriak ateratzeko denbora gehiegirik ez daukagu. Baina hala ere, etorkizunari begira kanta berriak konposatzen ari gara (baita kontzertuetan bertsioak kendu ahal izateko).
Neguan sartzen garen heinean kontzertu gutxi egongo direnez, konposatzen eta gauza berriak ateratzean zentratuko gara. Diskoa grabatzea pentsatua daukagu, noski, (zein taldek ez du ideia hori buruan), baina orain dela gutxi maketa kaleratu genuen, eta ez daukagu presa handirik.

Zuen musika myspace gunean eta Youtuben ere aurkitzen ahal da, ezta? Maketa erosi nahi duenak nora jotzen ahal du? Eta zuekin harremanetan jartzeko kontzerturen bat lotzeko?
Bai, gure webgune nagusiena myspace-a da (http://www.myspace.com/eraite), gure musika zabaltzeko tresnarik nagusiena. Halere, interneteko beste baliabide ezberdinak erabiltzen ditugu: Youtube-n abestiak igo ditugu eta gizarte sare ezberdinetan aurkituko gaituzue.

Maketa eskuratzeko Iruñerriko taberna ezberdinetan erosi daiteke 5 euroren truk: Infernu taberna, Terminal, Black Rose, Big star, Sai, Si bemol… Gurekin kontaktuan jarriz ere eskuratu dezakezue maketa, eta nola ez gure kontzertuetan ere salgai daukagu. Halere nahi duenarentzat megaupload-etik dohainik jaitsi daiteke, myspace-an eta agertzen garen webgune gehienetan dagoen linkean (http://www.megaupload.com/?d=OGG4OU65).

Gurekin harremanetan jartzeko myspacean aurkitu daiteke informazio guztia, bai telefonoak bai e mail helbidea (eraite@hotmail.com).

Biziraupena eta bizipoza

Mikel Irizar. euskaltzalea eta A.E.D. (Arrasate Euskaldun Dezagun) elkartearen sortzaileetarikoa

Amets garaia
Frankismoan klandestino genbiltzala, amets egiten genuen. Eta ametsetan dena zen eder, dena posible. Euskal herritar guztiak ginen euskaldun, debekuak bakarrik galarazten zigun hala agertzea. Franco bota, debekua altxa eta lehenengo udaberrian loratuko zen Euskal Herri euskalduna.

Amets hura errealitateak birrindu zuen, baina berriak piztu genituen. Aski izango zen euskarazko eskolak eta eskolak euskaraz paratzea denok euskaldun izan eta hala jarduteko. Honek gehixeago iraun du, baina hauts da egun.

Petral aldia
Amets apurtuek petrala ekarri ziguten. Eta, bekokia zimurtuta, borrokarako prestatu ginen. Dena bihurtu zen eskubide, aldarri, gatazka. Eta agonia. Euskararen biziraupena bera kolokan ikusi genuen eta horrek hil ala biziko tenorean jarri gintuen. ‘Euskara ala hil’ zioen ormaren bat ikusi izana ere gogoratzen dut.

Borroka kalean bakarrik ez, alderdien politikara ere eraman genuen. Eta klik! argia piztu zitzaigun: alderdi abertzaleek salbatuko zuten euskara, independentzia zen bidea. Euskaltzale berdin abertzale. Eta alderantziz? Hortik ere ilun. Aparte, ezin esan oso mesedegarri zaionik euskarari Zaldierok ingelesez deitzen duen erakundeak bere jarduera euskaraz azaltzeko duen grina..

Etsipena?
Beldur naiz ibilbide bihurri honek ez ote duen euskaldun ugari etsipenera bultzatu. Euskara ikastean goieneko gailurra lortu ez zuenak, mendira joateari utzi ote dion. Eta inguru euskalduna trinkotu ez duenak, ez ote duen gero eta errazago amore ematen erdaren aurrean.

Eta nik uste dut ez dagoela etsipenerako arrazoirik. Hizkuntza bera inoiz baino osatuago daukagu, eta sekula egon ez den esparru eta mailetan dabil, ondo suelto. Sarri errepikatzen dudan adibidea: Gipuzkoako Aldundiaren gobernu bilerak euskaraz egiten dira. Noiz gobernatu da euskaraz orain baino lehen?

Biziraupena
Posible ikusten dut. Baina, lehenik eta behin, egin dezagun amets neurrian. Auskalo inoiz iritsiko den Euskal Herri euskalduna, adiera zaharrean behintzat. Baina eskura ditugu gune eta sare euskaldunak. Landu ditzagun. Amets unibertsalaren ezinak ez ditzala ezindu posible diren helburu hurbilak.

Euskararen biziraupenak hiztun listoak behar ditu, beti urri izango diren baliabideak puntu estrategikoetan kokatzeko: hurbileko komunikazioa, teknologia berriak, enpresa erreferenteak… Gipuzkoako Kutxan hizkuntza arduraduna izan naizen denboran aski probatu eta frogatu ahal izan dut listo jokatzearen indar eragilea.

Bizipoza
Eta, batez ere, ezabatu dezagun kopetako zimurra. Ondoratzen ari den itsasontzira inor gutxi igoko da, eta saltzaile kopetilunak nekez erakarriko du bezero axolagabea. Bizipoza deitu dudan horri esan niezaioken berdin asertibitatea, harrotasun lasaia, edo auto-konfiantza. Gure ahalmenen gaindi dagoena bigarren mailan utzi, eta egunero egin dezakegun hori egin dezagun.

Oraintxe konturatzen naiz, non eta KARRIKIRIn ari naizela horrelakoak esaten! Errezeloa daukat hau guztia nik baino hobeto ez ote dakizuen…

Karrika 142. 2010eko iraila

Karrika 142. 2010eko iraila

2010/08/30 | Karrika

San Simon eta San Judas, joan zen uda…

Ziztu bizian pasa da, bai, urtero legez, uda partea; atsedena hartzeko eta hurbileko zein urrutiko bazterrak, kulturak eta jendea ezagutzeko sasoia. Atzean gelditu dira Sanfermin jaiak, gure hiriko kale bazterrak musikaz, burrunbaz eta zuri gorriz jantzitako jendez mukuru betetzen dituztenak. Karrikirin, gainera, atun janaren 15. edizioa ospatu genuen aurten eta, betiko moduan, giro ezin hobeaz gozatzeko parada izan genuen. Eguzkiari aurre egiteko molde guztietako kapelak jantzirik, Euskal Herriko hainbat txokotatik heldutako eta sukalde lanetan maisuak diren gure Ondarruko lagunak izan genituen gure artean. Biba zuek!!!
 Festa usaiari lotu ondoren, gure hiriburura heldutako hainbat turistak Karrikiriko Xabier jaitsierako dendan bisitatxoa egin ziguten, batik bat Katalunia aldetik etorritako lagunak. Hurreratutako guztiak, Euskal Herriko produktu eta kulturaren berri izateaz gain, gure saltokiko beherapenez baliatu izan dira eta eskaintza berezi hauek oraindik ere jarraipena izanen dute irailaren erdialdera bitarte. Elkartearen bulegoan, bestalde, elkarteko kideak itzuli ahala, erritmoa hartzen hasi gara jada eta gure zerbitzuak eguneroko martxa hartzen ari dira poliki-poliki; lan poltsa, pisukideak, itzulpengintza, zerbitzu euskaldunen errolda, informazio gunea, esku artean duzun Karrika buletina, web orria e.a. Denda ibiltaria ere, uda partean etenalditxoa egin ondoren, urriaren 17an Paz de Ziganda ikastolak eginen duen Nafarroa Oinez jaian izanen da. Ikusten duzuen moduan, bada, lanari eutsi diogu berriro eta gure elkarteko ateak zabalik dira. Eta lur hartzea astiro eta goxo izan dadin irail partean izanen ditugun Sanfermin Txikiko jaiez ere gozatuko dugu. Gora San Fermin Txikito!!


Iñaki Saenz Pascual

Heldu den urriaren 17an Nafarroa Oinez jaia antolatuko du Iruñeko Paz de Ziganda ikastolak. Aurten “Munduz mundu” leloarekin euskara lau haizetara zabaldu beharreko hizkuntza dela aldarrikatu dute. Urte osoan zehar eginiko lanaz eta urrian eginen den festa egunaz solasean aritu zaigu Iñaki Saenz Nafarroa Oinezeko koordinatzailea.

Etxarri Aranazko Andra Mari ikastolak lekukoa pasa eta gero bide polita egin duzue. Zer moduz joan da dena orain arte?
Urtean zehar hainbat jarduera burutu ditugu, ikasle ohien bazkaria, bertso astea, futbol txapelketa, Pirritx eta Porrotxen ikuskizuna, guraso ohien bazkaria, Euskara Munduan (unibertsitate atzerritarrak eta euskal irakasleen presentzia) Xakobeo erakusketa, besteak beste.
Guztietan helburua euskararen presentzia areagotzea eta Nafarroa Oinez ezagutaraztea izan da. Nafarroa Oinez gizarteratu nahi genuen, Ikastolatik atera eta herrira zabaldu.

“Munduz Mundu” da hautatu duzuen leloa. Zer adierazi nahi izan duzue?
Lelo horrek, euskara gurea izanik munduan barrena zabal daitekeela, erabil daitekeela adierazi nahi izan dugu. Leloarekin batera, logoak ere bat egiten du ideia horrekin, globoa poliki-poliki bidea egiten duen, isil isilik doan garraiobidea baita, oztopo eta muga guztien gainetik. Euskararekin parekotasunik badu, ezta?

Nafarroa Oinezen alderdietako bat ekonomikoa da. Nora bideratuko duzue urte osoan zehar jasotako sosa guztia?
Paz de Ziganda Ikastola zentro handia izanik, bere ikas prozesua bukatzeko batxilergoa falta zaio eta, beraz, horretara bideratuko ditugu lortutako etekinak.
Bestalde, badira Nafarroan, hegoaldean batez ere, kinka larrian dauden ikastolak; Lodosa, Biana eta Tuterako ikastolak, esaterako. Gure Oinezarekin Lodosako ikastola ere lagundu nahi dugu, larrien dagoen ikastola delako, beraz, irabazien portzentaje bat ere haientzat joango da.

Urte osoko ekitaldiez gain, Nafarroa Oinezek lotura berezia izan du aurten beste zenbait ekimenekin; Done Jakue bidea, Oinez basoa.
Bai, hala da. Ikastola Done Jakue bidean bertan kokatzen denez eta Xakobeo urtea izanik, Xakobeoa eta zinea uztartzen zituen erakusketa bat zabaldu genuen apiril aldera Ikastolan bertan. Erakusketak bazuen beste alde bat ere, euskararen jatorria lantzen zuena. Erakusketa horiek Mikel Velasko, Ramon Herrera, Peio Monteano eta Toti Martinez de Lezearen hitzaldiekin osatu genituen.
Maiatzean oihartzun handia izan zuen beste jarduera bat ere burutu genuen: EUSKERA MUNDUAN. Bertan, Tokio, Helsinki, Bahia Blanca eta Madrilgo unibertsitateetan euskara irakasten ari diren adituak ekarri genituen mahai inguru batera. Oso saio interesgarria izan zen, haiek esperientziak entzutea.
Bestalde, Oinez Basoa ekimena duela bi urte Jaso Ikastolak antolatutako Oinezean sortu eta iaz Etxarrin martxan jarri zen proiektua da. Arbizun kokatzen den Euskararen basoan zuhaitzak babesteko aukera eskaintzen digu egitasmoak. Helburua bikoitza da, euskararen irakaskuntza eta ingurumenaren zaintza bultzatzen baititu. Enpresek, erakundeek, familiek… nahi adina zuhaitz babes ditzakete 20 euroren truke. Hau guztia www.oinezbasoa.net orrian ikus dezakezue.

Urrian eginen duzuen festaz ezer aurreratzerik bai?
Ibilbidea zoragarria izango da. Lau herri eta bi ibai hartuko ditu bere bost guneen artean. Gune bakoitzak kokatua dagoen herriaren izena eramango du, hau da, Burlata, Uharte, Arre eta Atarrabia. Bosgarrenak, ikastolan egongo denak, esan bezala Lodosa izena eramango du. Ibilbidea Arga eta Ultzama ibaien ondotik igaroko da hein handi batean.
Guneetako programazioa oso zabala izango da, adin guztietako jarduerak ikusgai izango dira. Aipatzekoa Eskoziatik etorriko den koadrila handia, bere herri kirolak eta kultura erakutsiko dizkigutenak.
Beharren aldetik, jende asko beharko dugu lanean aritzeko, 3000 bat lagun gutxi gora behera. Ikastola handia izan arren guztion laguntza eskertuko dugu, hortaz, inork lan egin nahiko balu, nahikoa du Ikastolara deitu eta Iñaki Saenzekin, nirekin alegia, hitz egitea. Gustu handiz hartuko dugu guztion laguntza.

Harrotasuna

Gotzon Carcar. Coach pertsonala eta enpresarialean aditua

Aspaldi batean nire bakarrizketan, nire barnean dabil jo eta ke, gora eta behera, oso ezaguna den, euskaldunon artean askotan -gehiegitan esango nuke- esan eta entzundako gai hau: Harrotasuna.

Harrotasuna-ri buruz doa plazaratu nahi dudana. Eta hain zuzen, harrotasunarekin loturik dagoen esaldi ospetsu bati buruz: “Euskalduna naiz eta harro nago”.

Esaldi xelebre horren ospea alde guztietara hedatu da. Ozenki erabilia, abestu, aipatu egiten da… eta ez hori bakarrik, baita, euskaldun izatearen harrotasunari garrantzi eta meritu handia ematen zaio. Adibidez, berari esker euskara bizirik dagoela nonbait irakurrita daukat eta askotan entzuna ere. Ai ene! nolakoa izan zitekeen gure historia harrotasun hori gabe!

Nire asmoa, harrotasun horrek gugan (eta gurearengan) sortu duen eragin ezkorra salatzea da. Baina batez ere denok elkarrekin –behin onartuz gero azaltzera noana noski- baikortasunerantz abiada ederra egitea da asmoa edo beharrezkoa balitz, edonork bere buruarekin -edo taldean-, eztabaida sortzea edo hausnarketa egitea.

Ikus ditzagun 3000 Hiztegian azaltzen diren itzulpen hauek:
harrotasun:1 hinchamiento, dilatación. 2 orgullo
harro:poroso/sa, esponjado/da, ahuecado/da, vano/na
arrotu, harro(tu), harrotzen:ahuecar, hinchar, levantar
harrokeria: vanidad, orgullo, presunción
vanidad:1 calidad de vano: hutsaltasun, hutsalkeria. 2 engreimiento, envanecimiento: harropuzkeria, harrokeria, hantuste, astintasun, harrotasun.

Hala ere eta zoritxarrez, oso barneratua eta onartua dago harrotasuna gauza ona dela guretzat. Hanka sartze handia da. Harrotasuna ona dela eta harrokeria ez? Oker dabil horrela pentsatzen duena. Handikeria adierazten dugunean gutxiagotasun konplexuaren iturritik edaten dugu eta. Guztiz, txobinismo jarrera dela esango nuke.

Edonork, hutsik egonez, harrotasunaz eta handikeriaz, betea dagoela adierazi nahi du, barnean duena estaliz. Holako jarrera baten aurrean, edonork errez sentituko duena arbuioa izango da. Kaltegarria denontzat: mezuaren igorlearentzat eta hartzailearentzat.

Adimen Emozionalaren zientziak edo trebetasunak aztertzen du argi eta garbi horrela adieraziz:
harrotasun:barne energia emozionala
harrokeria: harrotasunak sortarazten duen jarrera

Harrotasun sentimendua (barne energia) esperimentatzen dugunean, gure sistemak –gorputza bitartez- jarrera bat –edo gehiago- adierazten du eta helarazten duena harrokeria da. Bata bestearen ondorioa da. Harrotasunak halako harro jarrerak bermatu egiten ditu: harropuzkeriak, harrokeriak, huts eta faltsu. Gutxiagotasunaren konplexu ezkutukoaren eraginpean gaude harrapatuak orduan. Oso arriskutsua, oso kaltegarria.

Buelta eman diezaiogun, mesedez. Aukera badago. Euskaldunak izateagatik harro sentitu beharrean, jar gaitezen pozik, edo ase, edo nahi bada, maitemindurik. Gure mezu guztiak energia baikorraz helarazi ditzagun. Nik uste komeni zaigula. Denontzako den helburua lortzeko askoz hobe.. Beste aurrerapauso eder bat izan daiteke eta. Ze deritzozu?

Karrika 141. 2010eko uztaila

Karrika 141. 2010eko uztaila

2010/06/26 | Karrika

atun jana

Festetan eta oporretan ere euskaraz bizi eta goza!!

Iaz eginiko hausnarketa prozesuaren ostean, Karrikiri elkarteak ilusioz beteta ekin zion ibilbide berriari ikasturte honen hasieran; jende berria hurbildu da gurera eta, horri esker, gure zerbitzuak sendotuz eta hobetuz joan dira gutxika-gutxika. Esku artean duzuen Karrika aldizkari itxuraldatuak ere bere urratsak eman ditu eta Internet sarean ere bere tokia hartuz joan da gure web orri berritua. Gure ohiko zerbi­tzuek aurrera darraite sasoitsu eta Karrikiriko denda mugikorrarekin Euskal Herriko hainbat bazter bisitatu ditugu azken hilabeteotan; Artaxoa, Baigorri (Nafarroaren eguna), Portugalete (Folk Azoka), Sondika (Bizkaiko Dantzarien Biltzarra), Sortzen festa Iruñean, Larrabetzu (Literaturia, euskal liburuaren azoka). Eta berriki, gainera, lagun gehiagoren laguntza ekarriko digun bazkidetza kanpaina bati heldu diogu. Hori guztia, bada, azken hilabeteotan gure elkarteak eginiko lanaren erakusgarri. Eta lan erritmo horri eutsi ondoren, atsedena hartzeko ordua heldu zaigula uste dugu, merezita, gainera. Horregatik, zuetako hainbaten modura, oporretan eta festa giroan murgilduko gara datozen egunetan, atsedena hartu eta pilak kargatzeko asmoz. Baina, hori bai, euskaratik eta euskaraz; izan ere, oporretan eta festetan ere euskaraz bizi eta gozatu nahi baitugu lagunekin eta familia artean. Eta horregatik, gure hirian barna Sanferminetan eginen diren euskarazko ekitaldi guztietara joateko gonbitea luzatzen dizuegu (agendan emanen dizuegu horren berri zehatza) eta, horien artean bereziki, uztailaren 9an eginen dugun atun janaren 15. ediziora. Urtero legez, Ondarruko gure lagunek ekarriko diguten hegaluze goxoa dastatzeaz gain, bazkalostean euskal musika eta dantzez gozatzeko aukera izanen da; beraz, elkarrekin ongi pasatzeko parada ederra. Zaldiko Maldiko elkartean izanen da, animatu bada! Ongi pasa festetan eta oporretan eta gogoratu abuztuan gure Karrika oporretan egonen dela. Iraila arte!!!

Patxi Laborda

“Konpartsa edozein momentutan karrikara atera­tzen badugu, berez duen magia xahutu daitekeelakoan nago”

Aurten Iruñeko Erraldoi eta Kilikien Konpartsak bere 150. urteurrena bete du eta ekitaldiz hornituriko urtea ospatzen ari da Iruñerriko jendearen gozamenerako. Sanferminetan, gainera, Txupinazoa jaurtitzea egokituko zaie eta irailaren 18rako ikuskizun berezi bat prestatzen ari dira. Horretaz guztiaz hitz egin digu Patxi Laborda Konpartsako kideak.

Ibilbide oparoa egin du Iruñeko Konpartsak. Zer nabarmenduko zenuke eginiko bide luze honetaz?
Neretzako interesgarriena izanen litzateke konpartsak berak izan dituen garapena eta bilakaera. Batzuetan, horrenbeste jende inguruan ikusiz, ematen du betidanik horrela izan dela, baina urte aunitz konpartsan dantzan egon direnek argi esaten digute gauzak zeharo aldatu direla; konpartsa nolabaiteko ikurra bilakatu dela azken bolada honetan, onerako eta txarrerako, jakina. Segur aski Tadeo Amorenak bere erraldoiak egin zituelarik ez zuen ezta urrutitik espero gaur dagoena izatea. Berak segida ematen zion antzinatik zetozen tradizio bati, besterik ez… baina zorionez tradizioak aldatzen, pobretzen edo aberasten dira, eta kasu honetan asko aberastu da… Batek daki hemendik berrogei urtera zer izanen den, baina hortaz solastuko gara mende erdi barru.

Etxeko txikienendako ez ezik, Iruñeko jendearendako ere oso berezia da konpartsa, ezta? Sumatzen al duzue hori?
Nagusi guztiak txikiak izan gara noizbait, eta ausartuko nintzateke esatera nolabait jarraitzen dugula txikiak izaten. Guk nahi dugu erraldoiak, kilikiak, buruhaundiak eta zaldikoak ikusten genituen moduan gure ondorengoek ikustea, eta agian horrela haien begien bidez berbizitzen ditugu atzean utzitako une gozoak… Badira modu ezberdinak konpartsa bizitzeko: kilikien eta zaldikoen aurrean korrika egitea, bilobak, seme-alabak arrinkonkor jarri eta erraldoien ondoan joatea… eta bizitzak modu horietatik guztietatik pasarazten gaitu.

Urteurrena dela eta, aurtengoa urtea berezia izaten ari da zuendako. Zer moduz doa?
Urte berezia da, dudarik gabe, eta horren aldeko apustua egin dugu nabarmenki, baina agian gure kalkuluetatik haratago joan zaizkigu agerraldiak, izan ere nire ustez ez baita batere ona konpartsa horrenbeste kalean egotea… Konpartsak badu bere testuingurua, bere funtsa, eta edozein momentutan kalera ateratzen badugu, magia hori xahutu daitekeelakoan nago… Baina, egia esan, aurtengo kontua da, eta segur aski datorren urtean ez gara honetaz solastuko.

2010eko SanferminetakoTxupinazoa jaurtitzeko ohorea, gainera, zuena izanen da. Akaso azken urteotako Txupinazorik maitatuena izanen da?
Guretzako bai, jakina, eta agian bide polit bat landu daiteke hemendik aitzina: txupinazoa Iruñearen alde lan egiten duten kolektibo edo pertsonek bota dezaten, eta ez bakarrik politikariek. Nire ustez bide interesgarria eta tradizio “berri” horren funtsarekin koherentea. Nik esanen nuke guk txupinazoa botatzeak iruindar guztiak ados jarri dituela, eta hori itzelezko lorpen bat da, zalantzarik gabe.

Baina ospakizunak ez dira Sanferminetan akituko. Irailerako ekitaldi berezi bat prestatzen ari zarete. Ezer aurreratzerik bai?
Gauza asko prestatzen ari gara ekimen horretarako, jende askok gogoa adierazi du parte hartzeko eta une bereziak biziko dira. Aukera izanen dugu bidaiatxo xume bat erraldoien bihotzera egiteko, musika ezberdinen bidez, soinu eta koloreak, hitzak, irudiak… Zaila da azaltzea, baina… bi printzesen arteko jota… erraldoien begirada tristeetako dan­tzak. Jeroglifikoa ematen du, baina guztiek ulertuko duzue.

Euskararen etorkizuna, geure esku

Patxi Baztarrika. Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako sailburuorde ohia 

Hizkuntza pluraltasunaren gainean ertz askotatik garatutako gogoetak jaso ditut Babeli gorazarre izenburuarekin (Alberdania) argitaratu berri dudan liburuan, eta, jakina, hizkuntza aniztasunaren galera-arriskuaz ere aurki daiteke gogoetarik bertan. Izan ere, gizadiaren historia hizkuntza pluraltasunaren etengabeko galeraren historia baita. Mendez mende milaka hizkuntza hil dira munduan, oraintxe bertan milaka daude, estu eta larri, galtzeko arriskuan, eta segur da asko desagertuko direla. Egiazki ez dakigu zer-nolako bilakaera izango duen globalizazioak, ez baitakigu zer izango den: edo jakobinismo linguistikoaren erreinua edo aniztasunaren eta diferentzien arteko berdinkidetasunaren paradigma. Denetarik izango du, seguruenera. Galerak ere bai, seguru. Euskara, ordea, nahiz eta gure arteko lantu jotzaile askok euskararen hil kanpaiak astindu, ez dago hil edo biziko ataka horretan, ezta gutxiagorik ere. Euskara, beste hizkuntza asko bezala, ingelesaren eta inguruko hizkuntza hegemonikoen tarte gero eta estuagoan zirrikitu bila dabil, baina badu zerbait bere alde, badugu zerbait gure alde: milaka hizkuntzaren heriotzak hizkuntzak erabili ezean hil egiten direla erakusten digun bezala, euskararen urteotako bilakaerak erakusten digu guztiz egingarria dela hizkuntza ez-hegemoniko eta gutxiagotuak biziberritzea, garatzea eta haztea. Utopia egingarria dela, alegia, euskara indarberritzea.

Utopia hori egia bihurtzen duten faktore erabakigarrien artean hiru nabarmentzen dira besteen gainetik: biziberritu nahi den hizkuntza babesteko eta sustatzeko lege-araudi egokia, hizkuntza politika eraginkorra herri-aginteen eskutik eta herritarren atxikimendua. Faktore horien indarra eta elkarren arteko uztardura nolako, hizkuntza biziberritzeko prozesuaren arrakasta edo porrota halako. Diogunaren kasu paradigmatikoa da euskararena: bistakoa baita hiru faktore horien gorabeherak esplikatzen duela azken hogeita bost urteotan euskarak eta elebitasunak atzera egin izana Iparraldean, aurrerantz baina motel Nafarroan, eta aurrerantz indartsu Euskal Autonomia Erkidegoan.

Nolanahi dela ere, nago urteotan guztiotan euskarari dagokionez gertatu den aldaketa nagusia geure buruetan gertatu dela. Gutako askok Aitorren hizkuntza zaharra etxe-zulora kondenaturiko bigarren edo auskalo zenbatgarren mailako hizkuntza baliogabetzat kontsideratzeari utzi genion, eta hizkuntza bizi, moderno eta maila guztietako komunikaziorako hizkuntza kultu eta baliozkotzat hartu dugu. Aldaketa horren kariaz eta aldaketa horren bidelagun bereizezinak diren herritarren atxikimenduari eta herri-aginteen konpromiso irmoari esker gertatu da gertatu den euskararen aurrerakada. Esan dezadan, halere, herri-erakundeen konpromisoa hizkuntza politika kontuetan, Nafarroan nahiz Iparraldean, oro har, oso kezkagarria izateraino dela aski eza eta hutsala; izan ere, lurralde horietan, euskararen muga soziolinguistiko saihetsezinei, tokian tokiko herri-erakundeek ezarritako muga legal eta politikoak gaineratzen baitzaizkie ezinbestez.

Kontua da, azken hogeita bost urteotako bilakaerari esker, nire ustez, inoiz baino neurri handiagoan daudela euskararen eta hizkuntza-bizikidetzaren etorkizuna herritarren eta hiztunen esku. Inoiz baino neurri handiagoan gara geu gorabehera honen soluzio. Nago, baina, sarri askotan –gehiegitan- geu garela baita ere arazo. Kontu hauetan ere hobe dugu, “politikoki zuzenak eta arriskurik gabeak” diren diskurtsoen erosotasunetik ihes egin eta hainbat txip saihestea; esaterako, erresistentziaren edo errebindikazioaren eta agoniazko jarrera biktimisten txipa. Boluntarismoaren liluraz mozkortuta jardutearen ondorioz edo euskara estrategia politiko batzuen morrontzan jartzearen ondorioz, euskararen biziberritzean lortu ezin litezkeen espektatibak balekotzat ematen ditugunean, frustrazioari ateak luze-zabal irekiz, geu bihurtzen gara arazo. Hogeita bost urteotan gertatutakoa ikusita, euskararentzat guztiz kaltegarria dela uste dut euskal herritarrei -elebidunei nahiz elebakarrei- adieraztea legerian eta marko juridiko-politikoan edo herri-aginteetan dagoela euskara azkarrago indarberritzea eragozten digun muga nagusia. Kaltegarria diot, gure muga nagusiak, Nafarroaz eta Iparraldeaz jadanik esandakoaren kalterik gabe, besteak beste, beste honako hauek direlako: gure errealitate soziolinguistiko askotariko eta konplexua, euskarak gizarte-bizitzan gaztelaniarekiko nozitzen duen ahulezia, erdaldun askoren inertzia, euskal hiztunen euskararekiko leialtasun-neurria, eta euskal herritarron gogoa.

Gureganatu beharko genukeen txipa Kennedy presidentea parafraseatuz adierazi dezakegu: “hizkuntza politikak niri zer eman diezadakeen galdetu beharrean, galde diezaiogun gure buruari: zer egin dezaket nik bizikidetzaren alde? Zer egin dezaket hizkuntza-bizikidetzaren mesedean eta hizkuntza kontuetan aukera-berdintasuna bermatzearen onuran?”. Bai, hobe dugu, bai, herritarrek jakin dezaten euskararen etorkizuna eta hizkuntza-bizikidetza batez ere euren hizkuntza-jokabidearen esku daudela: bai elebakarrek elebakartasunari behin betiko atea itxi eta elebitasunari irekitzearen esku eta, batez ere, euskal hiztunen hizkuntza-jokabidearen esku. Gaur oraindik elebakar direnei eskatu behar diegu hurbil daitezela euskarara, eta asmatu behar dugu ohartarazten neurri handi batean euren esku dagoela hizkuntza-bizikidetzan aurrerapauso sendoak ematea, herritar elebidunik gabeko elebitasuna itxurakeria eta erretorika hutsa baitira. Ildo berari jarraiki, ordea, hil edo bizikoa dugulakoan nago, are hil edo bizikoagoa, Joxanton Artzeren lelo hura berreskuratu eta lau haizeetara zabaltzea: “hizkuntza bat ez da galtzen ez dakitenek ikasten ez dutelako, dakitenek erabiltzen ez dutelako baizik”, edo Bitoriano Gandiagaren beste hura: “Baina eta hemen / euskaraz jakin arren / euskaraz mintzatzen ez denak ere / ez digu uzten / euskaraz egiten”. Bistan baita etxetik euskal hiztun direnek euskara esparru guztietan, bereziki ez-formaletan, ohikotasunez eta naturaltasunez erabiltzen badute, bidearen erdia baino gehiago egina izango duela gure hizkuntzak. Bistan baita, halaber, gaur gaurkoz euskarak atzera egitearen arriskua ez dagoela Unibertsitateko edo DBHko ikasgeletan atzera egitean, baizik eta atzera egiteko arrisku-guneak ikastetxe horietako pasillo eta kafetegiak, edo ikasle eta irakasle EGAdunen arteko ikasgelaz kanpoko harremanak, aisialdia… direla. Bistan baita, azkenik, euskararen etorkizunerako erabakigarria izango dela gaurko guraso euskaldun berriek euren seme-alaben etxeko hizkuntza euskara izatea aukeratzen duten, aukera hori egiten badute askoz naturalagoa eta barnekoiagoa izango baitute euskara bihar-etzi gaurko haurrek. Euskararen erabileraren aldeko pausoa euskal hiztunen erantzukizuna dugu, lehenik eta behin. Etxetik euskal hiztun direnek ohikotasunez eta lehentasunez erabiltzen ez badute, eta bigarren hizkuntzatzat ikasi dutenek gero eta modu naturalagoan bereganatzen ez badute, eta euskara tresna eroso eta baliagarria ez badute, ezer gutxi aurreratuko du euskararen bizi-indarrak, nahiz eta erruz gehitu ezagutza-indizea.

Esandakoaren ildotik, zer pentsatua eman beharko lioke euskararen etorkizunaz arduratzen den edonori, euskararen erabilerarekin azken bi hamarraldiotan gertatzen ari denak: euskararen ezagutza ez ezik, erabilera ere gehitu egin da Euskal Autonomia Erkidegoan, eta mantendu baino ez Nafarroan. EAEko erabileraren gehikuntza, ordea, batez ere esparru publikoan gertatzen ari da, oso nabarmen zerbitzu publikoetan eta motelago lagunartean. Alabaina, esparru ez-formalean, zehatzago esanda “etxeko salan”, ez da gehitzen ari euskararen erabilera. Elebidunen kopurua erruz hazi delako hazi da, beraz, erabilera, nahiz eta normala denez neurri apalagoan hazi; gaurko elebidunek, ordea, batez beste, ez dute duela hogei urteko elebidunek baino gehiago erabiltzen euskara, nahiz eta erabiltzeko aukerak areagotu egin diren. Hizkuntza biziberritze prozesuak saihetsezinak dituen hazkunde-kostu batzuk eta hainbat arrazoi estruktural dira hori guztia neurri handi batean esplikatzen dutenak (elebidunen euskara-gaitasun erlatiboa, elebidunen lehen hizkuntza, elebidunen profil urbanoa, elebakarren proportzio altua, eta abar). Baina, euskal hiztunek hizkuntzarekiko duten identifikazio-loturaren eta leialtasunaren neurriak ere zuzenean eragiten du erabileraren gorabehera honetan, zalantzarik gabe.

Hain zuzen ere gogoeta-hari honi tiraka papereratu ditut Babeli gorazarre liburuan, beste zenbaiten artean, ondorengo galderok: elebidunen kopurua erruz gehitu bada ere, zein neurritan hazi ote da egiazko hiztunen kopurua? Eskolako hizkuntza akademiko nagusia (zabalduena) den bezala ote da euskara ikasgelatik kanpora ere ikasleen eta irakasleen arteko harreman ez formalagoetako komunikazio-hizkuntza? Inoiz baino liburu-izenburu gehiago eta inoiz baino hedabide gehiago ditugunean euskaraz, euskarazko produktuen aukera egiten al dute kontsumitzaile elebidunek, eta zein neurritan? Zenbateraino da euskara Administrazioan lanean jarduteko behar besteko euskara-gaitasuna erakutsi dutenen lan-hizkuntza? Gaztelaniaz bezain erraz eta eroso moldatzen al dira euskaraz elebidun berriak? Eta elebidun zaharrak? Zer-nolako balioekin lotzen dute gaur egun euskara belaunaldi gazteek? Euskararen ezagutza hazi den neurri bertsuan hazi al dira euskararekiko atxikimendua eta begirune soziala? Zergatik ez dute erdaldun elebakar askok oraindik ere euskararantz inolako pausorik ematen? Ez ote du XVI. mendeko “euskara, jalgi hadi plazara!” haren lekua “euskara, hator etxera eta lagunartera!” leloak bete beharko XXI. mendean?

Mitxelenak esana da: “hizkuntza batentzat hilgarria dena hiztunen axolagabekeria da”. Ez bekie gaurko herritarrei eta hurrengo belaunaldiei esan eurek egin beharrekoa eta egin dezaketena neurri handi batean eginda dagoela, eta etorkizuna herri-aginteek eta legegileek egiten dutenaren esku dagoela. Bizitzaren esparru gehienetan bezala, hizkuntza kontuetan ere errazagoa eta atseginagoa da egoeraren erruak hirugarren baten bizkar botatzea, norberaren arduragabekeriak zuritu eta erosokeriari bide emanez. Hortik ezin, ordea, onik ezer espero, jokoan daukaguna ez baita bakarrik euskara erabiltzeko aukerak sortzea –horretan etengabe eta atzerapauso txikienik gabe jarraitu beharra dago-, jada ditugun aukerak baliatzea baizik. Jokoan daukaguna erabili ahal izatetik erabili nahi izatera eta, beraz, erabiltzera jauzi egitea da. Euskara erabiltzea da, ez besterik, euskarak behar duen mobilizazio sozial berria, berria eta berritua, konnotazio alderdikoirik gabea, anizkoitza den gizartearentzat bateragarria izango dena, konfrontazioaren ikusmoldea eta biktimismo uxatzaileak erabat baztertu eta balio nagusi eta erreferentzialak bizikidetza, berdinkidetasuna, elkartasuna, pertsuasioa, erakarmena eta naturaltasuna izango dituen euskararen erabileraren aldeko mobilizazio soziala.

Hizkuntza bizikidetzak eta hizkuntza pluraltasunak nahitaezkoa dute herri-aginteen hizkuntza politika aktibo eta sustatzailea. Euskarak biziberritzen jarraituko badu nahitaezkoa du herri-aginteen aitzindaritza; ezinbestekoa du herri-aginteek euskara indarberritzeko ahaleginari geldialdirik gabe eustea. Baina nago, euskararen aurrerabiderako gako nagusiak honakook direla: erabilera, gogoa eta adostasun sozial eta politikoa. Jabetuko al da gizartea inoiz baino gehiago daudela bere esku euskararen etorkizuna eta hizkuntzen bizikidetza harmoniatsua?

Karrika 140. 2010eko ekaina

Karrika 140. 2010eko ekaina

2010/05/29 | Karrika

 

itsasi euskarari
Mingainaz, bihotzez, larruz, itsatsi euskarari

Lelo erotiko xamarra atera zaigu bazkidetza kanpaina berrirako, ezta? Gogoetaldiaren ondotik, haize bolada berria sartu zitzaigula aurreratu genizuen aitzineko zenbakietan eta, egunek aurrera egin ahala, badirudi joera zoro hori sendotzen ari dela. Akaso hasi berri duen eguraldi beroaren eragina izanen da edo gure betiko sena. Zeinek daki! Kontua da lagun berriak erakarri nahi ditugula gurera eta kontuan harturik Patxi Huarte Zaldierok eginiko logo berriaren irudikapen xelebreak zer nolako arrakasta izan duen, bada horixe iruditu zaigula aproposena bazkidetza kanpainari heltzeko. Horixe baita gure xede nagusia, euskarari bakoitzak nahi erara lotzea.

Izan ere, duela zenbait aste Iruñeko karriketan izaniko manifestazio erraldoian aditzera eman genuenez, euskalgintzan dihardugun elkarteon ekonomia ez baitago bere egoerarik onenean eta, gainera, erakundeetatik murrizketak dexente areagotu dira. Hala eta guztiz ere, garbi dugu horrek ez gaituela kokilduko eta geure egitasmoei eutsiko diegula. Hori dela eta, gure elkartearen oinarri sendoena diren bazkide gehiago bildu nahi genituzke eta zeregin horretan zuen laguntza izatea biziki eskertuko genuke. 
 
Hasteko eta behin, bazkide egiten diren lagun berriei “Kamasutra” elastiko berria oparituko diegu ongietorri gisa eta, horrekin batera, gure aspaldiko bazkideek jada gozatzen dituzten abantailak eskuratu ahal izanen dituzte: %20ko beherapena kaleko arropa, euskal jantzi eta etxeko arropan, %10 CD, DVD eta jostailuetan eta %5 liburuetan. Horietaz landa, hilero 60 euroko txartel bat zozkatuko da Karrikiriko dendan erosketak egiten dituzten bazkideen artean eta hilero, erosketa egin edo ez, “Zozketa-sorta” bat eginen dugu gurekin harremanetan jartzen direnen artean. Kanpaina horretan, halaber, inguruan izan, baina euskaldun ez direnei ere elkarteari laguntza emateko aukera eskaini nahi diegu “Lagun” irudiaren bidez. Karrikarekin erantsita joanen den orribikoan bazkidetzeko informazio guztia aurkituko duzue, beraz, badakizue, hurbildu gurera eta egin zaitezte gure bidaide berri!

Jon Sarasua
Jon Sarasua

“Hizkuntza gutxitua gara, eta automespretxua dakar horrek, baina jakin dugu euskaltasunaz harro sentitzen ere”

“Jarraiduraz eta irekiduraz, han eta hemen” izenburua paratu zion hitzaldiarekin, Jon Sarasua Mondragon Unibertsitateko irakasle eta ikerlariak hizkuntza gutxituen eta hauen hizkuntza komunitateen artean zubiak eraikitzearen inguruan hausnarketa egin zuen Iruñean.

Iruñeko hitzaldiko izenburuari tira eginez, zertan jarraitu behar du euskararen aldeko ahaleginak?
Jarraitu? Ia denean. Geure buruari egurra ematen onak gara batzutan, baina egindakoa balioestea ere ona da. Azken 50 urteotan hizkuntza biziberritzeko ahalegin handia egin da herri honetan, hamaika frentetatik. Horietako gauza asko kritikatu eta hobetu litezke, baina ezer gutxi dago soberan. Bizinahi handia dago pertsonetan, hasteko. Bestetik, herri-ekimenetik sortutako gizarte-erakundeek jarri dituzte oinarriak, hor dago euskalgintzaren benetako indarra.

Eta izenburua tiratzen jarraituz, zertara ireki behar ditu bere ate eta leihoak?
Bada topiko bat itxiak garela dioena, eta ireki egin behar omen dugula. Nik ez dut horrela ikusten. Jarraidura eta irekiduraren arteko nahasketa izan da beti euskal izaeraren bidea. Bai gaur ere. Zertan eta zenbateraino ireki, zertan eta zenbateraino jarraitu, hori da kontua. 
Beste gai bat da gure nazioartekotasuna lantzea. Iruditzen zait euskararen komunitateak baduela nazioartekotasun propio bat lantzeko aukera. Eta hori, nazioartekotasunaren adar hori lantzea, bizigarria zaigula.

Kanpora eramanen ligukeen zubietako bat Andeetara luzatzen duzu? Zer dute han eta zer dugu hemen elkar ulertzeko?
Hasteko, ohartu behar dugu euskarak azken mende erdian egindako bidea oso bide bakana dela, eta une honetan munduko jatorrizko hizkuntza askok dituzten desafioentzat ispilu ona dela. Euskara batuaren sorrera, ikastola mugimendua, kulturgintza, hedabideak… horien sorrera puntura iritsi ezinik daude munduko jatorrizko hizkuntza komunitate gehienak, kinka erabakigarri horretan. Eta hor gure adibideak astindu handia ematen die. Ez gurea izugarria delako, baina haientzat ametsa eta erreferentzia bat delako. Gure oso gertukoak, gure oso lehengusuak dira zentzu horretan. Haien ametsak ere gurea elikatzen du gainera. Eta zergatik Andeak? Ez dute zertan Andeak izan, izan litezke Hawaiiko irlak, baina Hegoamerikarekin baditugu lotura historikoak, eta praktikoak, gaztelaniaz irits gaitezkeelako.

Gureari begira ordea, harro egoteko ikusten duzun argudiorik gardenena?
Ba begira, juxtu gure harrotasunaz egongo nintzateke harro. Hizkuntza gutxitua gara, eta automespretxua dakar horrek, baina jakin dugu euskaltasunaz harro sentitzen ere, eta horrek dakar gainerako dena. Harrotasun horren pertzepzio positiboa azpimarratzen digute herri indigenetatik ekarritako bisitari eta ikasleek. Eta hamarkada hauetan gure hizkuntzaren inguruan egindakoa zenbat eta gehiago ezagutu, orduan eta mirespen gehiago sortzen dit.

Eta lotsatzeko argudiorik zikinena?
Badugu gen dibergente bat, gure indarrarekin batera doana. Elkarren kontrako bideetan joaten zaigu energiaren zati handi bat. Eta tira, denetik dago gure artean ere, historiari begiratu besterik ez dago.

Zertarako euskara? Zergatik espainiera? Eta beste gauza batzuk

Josu Sierra Orrantia

Una vez asegurada la dominación de ese Estado, una nueva identidad nacional, definida en referencia al Estado nación, es construida, impuesta y negociada, mediante la ciudadanía política, el DNI, la escuela, la lengua, el servicio militar, las selecciones deportivas y la hagiografía patria. Y cuando hace falta, la fuerza de la ley del Estado. El quid de la cuestión es, naturalmente, el grado de integración efectiva de las identidades absorbidas en la nueva identidad. Y ello depende tanto de la capacidad del Estado para eliminar las identidades dominadas (alta en Francia, baja en España, nula en Yugoslavia) como de la voluntad política de integrar otras identidades nacionales dentro de la identidad nacional que funda el Estado (buena voluntad en Escandinavia, hostilidad en la España franquista, ambigüedad en la España democrática).” M. Castells  http://www.iceta.org/mc061105.pdf

Horrelako hainbat komentario irakurri daitezke sarean : ” … El eusquera debe ser un idioma secundario porque te guste o no vives en un país que se llama España y cualquier español tiene que poder ir a cualquier parte de España, trabajar y vivir donde quiera y no estar forzado aprender eusquera porque a lo nacionalistas les apetezca, (…) Yo soy español y vivo aquí y para nada quiero que a mis hijos les obliguen a estudiar una lengua del pasado, antes prefiero que le obliguen a estudiar griego.”  (http://blog.euskara21.euskadi.net/index.php/archives/292)

Espainiar nazionalismoaren intelektualak omen diren batzuek ere, Savater adibidez, honelakoak esaten dituzte: “Nadie puede ser obligado ni a hablar, ni a estudiar, ni a expresarse, ni a vivir” en las lenguas autonómicas, agregó, puesto que “esas lenguas no son obligatorias, sino optativas”.  http://www.elcastellano.org/noticia.php?id=681

Derrigorrezkoa den bakarra espainiera da, dakigunez.

Badugu beraz, hizkuntza bat ikasteko eta ikasarazteko arrazoietako bat: identitatea. X izateko ikasi X edo hitz egin X.

Kuriosoa bada ere, baskoa eta euskaldunaren arteko diferentziari esker, Apatamonasterioko euskaraz tutik ez dakien emakume bat (nazkatuta egongo dira Atxondokoak adibidearekin), baskoa da zalantza izpirik gabe, euskarak euskaldun egiten gaituelako baina ez baskoak. Hau da “euskal identitatearen” arazo bat. Espainolak berriz, badirudi oso argi dutela, nahiz eta antzeko arazoak izan, (espainieraz hitz egiteak ez baititu espainiarrak egiten “hispanoparlantes” baizik): denok omen gara espainolak jakina, “hemengo” basko eta euskaldunak barne (ez “hangoak”), eta Espainiako hizkuntza espainiera da. Derrigorrezkoa den bakarra, Savater konstituziozaleak dioen bezala. Beraz nahi badute ikasiko dute euskara edo euskaraz, baina ez dute nahi. Zertarako euskara, alferreko edo “inutila” den hizkuntza hori? Lehendakari edo Eusko Legebiltzarreko burua izateko ez da beharrezkoa, aukerakoa da. Laster administrazioan lan egiteko ere ez da beharrezkoa izango agian.

ZENTZUZKO AHOTSAK INORK EZ DITU ENTZUTEN

Badira, izan ere, zentzu argiz hitz egiten duten ahotsak, Juan Carlos Moreno Cabrera kasu: “El conflicto lingüístico no se deriva de la integración de lenguas… El problema surge a raíz de una ideología lingüística nacionalista excluyente y la española lo es. (…)Lo que sí po demos saber, porque históricamente está demostrado, es que el castellano ha intentado eliminar a las demás lenguas de la Península. Aunque quizá haya gente que lo discuta, no cabe la menor duda porque ha existido realmente.

Yo entendería como imposición si el euskera fuera obligatorio en Andalucía pero que el euskera sea obligatorio en Euskadi me parece algo natural. Si eso no está normalizado es que hay algo que está mal y que hay que cambiar. Hay que convencer a la gente de que la lengua del territorio concreto sea la lengua vehicular y que aspirar a eso es lógico. Curiosamente el castellano era la variedad lingüística de Castilla y tras una serie de procesos históricos en los que intervienen cuestiones de poder, económicas, demográficas… se terminó imponiendo.”

http://www2.deia.com/es/impresa/2008/07/27/bizkaia/gizartea/486849.php

ZERGATIK MADRILEN EZ DUTE USTE INGELERAK ESPAINIAR IDENTITATEA EZABATUKO DUENIK?

http://www.educa.madrid.org/portal/web/bilingues

Madrilen badira 200 ikastetxetik gora gutxienez denboraren %30 ingelesez irakasten.

Ingeleraren prestigioa eta bere gaur egungo baliagarritasuna direla medio, inork ez du han, hemen euskararen kontra entzun behar duguna esaten: “ama hizkuntza hobeto ikasten da” Ez da argudiatzen han ingelera inposatzen ari direnik, nahiz eta guraso batzuek, hurbiltasunagatik, ikastetxe elebidun horietako batera eran behar dituzten seme-alabak nahitaez edo beste eskola bat bilatu.

Baditugu orduan, hizkuntza bat baloratzeko beste bi arrazoi: prestigioa eta baliagarritasuna.

Honek beste puntu batera garamatza.

NAGUSI DEN IDENTITATEAREN ELEBAKARREK (ELEBIDUNAK IZANDA ERE) BERAIEN ESTATUSA BETIKO GORDE NAHI DUTE

Elebidunon etxeko hizkuntza gutxiengotua denean, es dugu hizkuntza nagusiak ikasi eta erabili besterik. Hizkuntza nagusi, prestigiotsu eta baliagarriak hitz egin eta idaztea da gure eguneroko ogia.

Gure identitatea ozta ozta gordetzen dugu, errealitate soziolinguistikoa hortxe dagoelako eta euskaratik gaztelaniara, eta ingelerara jakina, pasa beharrean aurkitzen gara berehala dugu. Soziolinguistikagatik eta gure gaur eguneko gobernuak, identitateez hitz egin nahi ez duen horrek, euskaldunok bigarren mailakotzat hartzen gaituelako: Lehendakariak interneten dioena ez du euskaratzen, ahaztu egiten ditu gure eskubideak eta euskarari aukera minimo bat ematen zioten dekretuak ezeztatzen dituelako. Ez dio axola merkatal guneen %70ek sekula euskara erabiltzen ez badu, … identitate nagusia.

Orain, egia da euskal abertzale batek emaitza bera eragin dezakeela: “barkatu baina erdaraz” erantzuten dizunean, euskararen aldekoa izan arren (eta behar dugu hori ere), ez dizu euskara erabiltzen uzten eta berak ere ez du erabiliko.

Esaten ari naizen hau ez da huskeri bat. Irlandan eta batez ere Eskozian, hizkuntza ia ez dago nazio-aldarrikapenari lorturik, edo ez da benetako aldarrikapena. Guri bezala gertatzen zaie, konpetidorea munduko hizkuntzarik handienetako bat da. Bi herri hauetan hemen gero eta gehiago gertatzen dena bizi dute: izan daiteke abertzalerik sutsuena hizkuntza nazionala ezagutu ere egin gabe inolako “kulparik” gabe. Beraz, identitatea hizkuntzatik aldendu da. Ez esan irlandar edo eskoziar bati ingelesa dela ingeleraz hitz egiten duelako, baina irlandar edo eskoziarrik osoena sentitzen da sekula gaelikoa erabili gabe.

Oso deigarria da guretzat kubatar identitatea espainierari lotua egotea (beraiek diote hori), adibidez:

En el caso histórico de Cuba la lengua española es parte inalienable de nuestra cultura. Las especificidades etnoculturales del proceso de formación de la identidad cubana, encuentran en la lengua un medio idóneo para su manifestación; la heterogeneidad raigal, en la génesis de nuestro pueblo, se compensa con la homogeneidad cultural y lingüística que nos define.” http://www.monografias.com/trabajos16/identidad-cultural/identidad-cultural.shtml

Orduan, zer dugu euskal hiritarrok identitatetzat gure hizkuntza ez bada? Galdera berbera egin dezakete espainolek, ez da txantxa, eta Sarkozy frantses izatea zer denari buruzko eztabaida ireki du  http://contributions.debatidentitenationale.fr/identite-nationale-etre-francais-se-sentir-francais, web honetan diotenez harro ez egoteko den hori (http://www.fierdetrefrancais.fr/  ). Zerk desberdintzen ditu espainolak eta frantsesak hondurastar edo quebectar batengandik?

EUSKARA ZERTARAKO?

Utz ditzagun albo batera identitate arazoak eta has gaitezen baliagarritasunaren eztabaida: Zertarako euskara? Nire Blogeko irakurlerik onenetako batek, GorkaAzk bere izena, oso post interesgarria atera du izenburu honekin: http://bihardaberandu.wordpress.com/2010/04/07/euskara-zertarako/

Euskarak aspalditik sufritu behar izan du bere “baliagarritasun ezaren” zama: (http://escueladesara.com/2010/02/18/psoe-1931-el-vasco-no-sirve-para-la-universidad/?utm_source=twitterfeed&utm_medium=twitter ), ez duela unibertsitaterako balio, edo okerrago: “Pequeñas minorías politizadas, incultas, interesadas, se han apoderado del campo y a una lengua entrañable, que los políticos apenas conocían, la convierten en un arma. Y el caso es que no vale ni como lengua general ni para comunicarse con el mundo. Por muchos tesoros científicos que guarde para los lingüistas.

Baxok-ek dio: Euskal Herrira itzuliz, Hegoaldean badaude hizkuntz legeak eta herri kontzientzia, ondorioz euskara onera doa bederen ezagutzaren aldetik. Erabileraren garapena ez da hain argi. Iparraldean ez dugu hizkuntz lege orokorrik , herritasuna ukatzen digute, halere lurralde euskaldunena gara, orain arte bederen.

Arriskuan den hizkuntza bat garapen normalera aurreratzeko, bi faktore nahitaezkoak dira: hiztunen nahia beren hizkuntzan hitz egiteko eta gizarte egituraren gogo ona hizkuntza ahuldua zaintzeko. http://www.jakingunea.com/50urte/pdf/Jakin99_112/Jakin99_112_121.pdf  

Egia esan bi zerrenda egin daitezke euskara zertarako? galderari erantzuteko: bat euskaldunarentzat eta bestea euskara ikasten ari denarentzat. Euskaldunak argudiatu dezake bere jatorriko kulturari eusteko balio diola, bere hizkuntzaren xarma eta poesia edo familiaren hizkuntza dela esan dezake. Baina askotan guzti horri muzin ezin eta baliagarritasunaren izenean (¿) beste hizkuntza bat erabiltzen du ia beti, euskara “zama” bat balitz bezala. Ikasten ari dena ere, merezi ote duen galdetzen dio bere buruari.

Ikasten ari dena berriz, euskararen poderioz talde pribilegiatu baten partaide izatera iritsiko da: elebidun eta eleaniztunena. Abantaila kognitibo, kultural eta komunikatiboak dituen talde bat: “Being bilingual improves an individual’s mental agility, cultural sensitivity, and listening skills while also giving an individual a proven competitive advantage in both the classroom and the workplace”. http://multilingualmania.com/2010/02/24/the-benefits-of-bilingualism/

When you think of the advantages your child might enjoy if he were bilingual, the most obvious is that he would be able to communicate in two languages. While that’s a good reason in and of itself to learn a second language, what many parents don’t realize is that there are many other perks to being a bilingual kid than just being able to chat in a language in addition to English.” http://www.parentguidenews.com/Catalog/ChildDevelopment/BecomingBilingual

Euskara ez da zama bat. Kontrakoa da, ate asko irekiko dizkio hizkuntzen ikasle gisa, elebidun moduan eta beste batzuk.

GLOBALIZAZIOA ETA ABANTAILAK

Globalizazio ekonomikoarekin batera kulturala dator. Internet bezalako sareek lagundu egiten dute. Globalizatutako identitatea hizkuntzen, kulturen baliagarritasuna eta prestigioaren gainean eraikia da. Bian gero eta beharrezkoagoa da identitate lokala indartzea, gure “identitatetxoa” sustraiak eduki ahal izateko.

Eta hizkuntza gutxiengotuen elebidunok abantaila batzuk ditugu. Ohituta gaude hizkuntza bat baino gehiagotan ikasten, hizkuntzok erabiltzera, kultura desberdinekin tratatzera. Euskalduna izateak ez dizu oztopatuko espainieraz, ingeleraz edo frantseseraz hitz egiteko… edo denak batera. Elebakar direnek inbidia digute (askotan esan didate) hizkuntza bat baino gehiagotan hitz egin, eta lan egiteko gai garelako. Beraiek zortea dute beraiena munduko hizkuntzarik hedatuena, prestigiotsuena izaten delako, baina inbidia digute. Ezagutzen ditudan elebakarrik elebakarrenak, noski, hizkuntza handien hiztunak dira: ingelera, espainiera …/

Nazioarteko proiektuetan lan egin dut eta benetan diotsuet mundua eleaniztunena dela. Nahiz eta ingelera behar leku guztietan, giza_harremanak lanaren parterik inportanteena dira eta hor elebakarrek ez dute zereginik. Gainera kultura txiki edo gutxiengotuen xarma dago: ezer ez da erakargarriagoa identitate txiki eta urrutiko bat, inork ulertzen ez duen hizkuntza bat, txunditu egiten dituzten ohiturak … baino. Ezagutzen ditutan jendeak, eslobeneraz, katalanez, suomiz, neerlanderaz, letoieraz, setswanaz… hitz egiten dutenak, gure antzeko egoeran daude, hala ez badirudi ere. Ele bi edo eleanitzak gara halabeharrez, baina “identitate” indartsu bat dugu.

Hezkuntza elebiduna / eleaniztuna abantaila bat da munduan baina …

Esku bateko hatzak soberan daude munduko benetako hezkuntza-sistema elebidunak. Guk hamarkadetako eskarmentua dugu, baino ez diogu probetxurik ateratzen. Ez dugu ezagutza esportatzen arlo honetan, agian gure arteko adostasun faltagatik ere. Ondorioz, batzuek ezeztatzen dituzte aurrekoen dekretuak eta horrelako gauzak. Baina baita ikerketa faltagatik ere eta ingeleraz oso gutxi argitaratzen dugulako. Hala ere, emaitza ertainak ditugu ELGA-ren konpetentzietan eta hezkuntza-sistema elebiduna edo eleaniztuna kasu batzetan, gara.

http://josusierra.wordpress.com/2009/10/24/%c2%bfes-bueno-el-sistema-educativo-vasco-es-equitatitivo-y-eficaz-con-el-alumnado-desfavorecido-pero-poco-eficiente-en-general-y-con-el-alumnado-de-alto-nivel-social-en-particular/

Ondo da, hobeak izan gintezke, baina ez gara “txarrak” eskola-errendimenduan. Hala balitz, erru guztia botako zioten euskarari.

Egia da ere ezjakintasun handiak ditugula ikasle elebiduna ebaluatzerakoan, (ikus nire artikulua: http://josusierra.wordpress.com/2009/09/26/%c2%bfporque-mucha-gente-no-entiende-la-importancia-de-la-lengua-de-la-prueba-en-una-evaluacion-de-alumnado-de-inmersion/ ), baina onartu behar dugu ez datozela bat gure aberastasun maila eta gure eskola-errendimendua.

Beste kontu garrantzitsu bat: zein maila lortzen dugu eskolan bigarren eta hirugarren hizkuntzan? Helburu zehatzak markatzen ez badira eta ondo lan egin, sekula ez ditugu maila onak lortuko. Lortuko bagenu eta ebaluatu, esportatu ere egin genezake.