Karrikiri izenaz

Iruñeko euskaldunen elkarteari Karrikiri izena paratzea Asisko Urmenetak 1997an eginiko proposamena izan zen; Iruñeko karriketan euskararen normalizazioa bultzatzeko asmoz sortutako taldeari izena emateko.

Historiari erreparatuz, Karrikiri XIX. mendean ospe handikoa izan zen Nazario Carriquiri politikari, bankari eta ganaduzale nafarrak hazitako ganadutegiaren izena zen; zezen basati, gorrixka eta iheskorrez osatutako ganadutegi famatua. Lehenago Gendulain izenaz ezaguna zen ganadutegia Nazario Carriquiriren abizena hartu eta bazter guztietan famatu bilakatu zen bere zezenen ausardiagatik eta toreatzaileei pasarazten zizkieten une latzengatik. Betizu arrazakoak omen ziren eta, adituek diotenez, eztenkada mordoa jaso arren, ez zuten erraz etsitzen. Gaur egun Iruñeko Sanferminetan feriako zezen ausartenari Karrikiri saria ematen diote.

Zenbait filologoek diotenez, “Karrikiri” izena bi osagaik da osatua: batetik “Karrika” (kale) izena, eta bertzetik, “-iri” (hurbil) atzizkia. Karrikirik, beraz, “karrikari hurbil dagoena (dagoen etxea) erran bide du”. “Karrika” izenaz ere bada zer errana; “karrika” sortaldean erabili izan da (gogora dezagun Oiartzunek baduela Karrika izeneko auzo bat edo Atarrabiaren goitizena “Karrikaluze” izan dela oraintsu arte –bertako euskara taldearen izena-). “Kalea”, berriz, sartalde edo mendebaldean erabili izan da. Beraz, Iruñeko karriken izenak agertzen dituzten plakattoetan “kalea” agertuagatik ere, usadioari jarraikiz gero, “karrika” agertu beharko lukete dudarik gabe.

Eta jakin izan dugunagatik, Karrikiri abizena Iparraldetik omen dator -Nazario Carriquiriren aita hain zuzen ere Baxenabartarra omen zen- eta Larrañen bertan gaur egun oraindik ere izen horixe duen landetxea aurkitu daiteke. Gerora Euskal Herriko zenbait tokitan hedatu da, hala nola Tafallan eta Errenterian, baita itsasoaz bestaldeko Uruguain ere nonbait.